Halk arasında çoğunlukla şeker hastalığı olarak da bilinen Diabetes Mellitus, temel olarak kandaki glukoz (şeker) seviyesinin normalin üzerine çıkması durumudur. Buna bağlı olarak normalde şeker içeriğine sahip olmaması gereken idrarda şekere rastlanmasıdır. Farklı çeşitleri bulunan diyabet hastalığı, ülkemizde ve dünyada en yaygın olarak rastlanan hastalıklar arasında yer alır. Uluslararası Diyabet Federasyonu'nun paylaşmış olduğu istatistiki verilere göre her 11 ergin bireyden biri diyabet hastalığına sahiptir. Bununla birlikte her 6 saniyede 1 kişi diyabet kaynaklı sorunlar sebebiyle hayatını kaybetmektedir.
Diyabet Belirtileri Nelerdir?
Diyabet hastalığı, kişilerde kendini üç temel semptom ile gösterir. Bunlar normalden fazla yemek yeme ve doygunluk hissinin olmaması, sık sık idrarın gelmesi, ağızda kuruluk ile tatlılık hissiyatı ve buna bağlı biçimde aşırı su içme isteği şeklinde sıralanabilir. Bunların haricinde kişilerde görülebilecek diğer diyabet semptomları ise şu şekilde sıralanabilir,
Halsizlik ve yorgunluk hissiyatı
Hızlı ve istemsiz biçimde kilo kaybı
Bulanık görüş
Ayaklarda uyuşma ve karıncalanma biçiminde rahatsızlık hissi
Yaraların normalden daha geç bir sürede iyileşmesi
Ciltte kuruluk ve kaşıntı hissi
Ağızda aseton gibi bir kokunun oluşumu
Diyabet Çeşitleri Nelerdir?
Diyabet hastalığının türleri şu şekilde sıralanabilir:
Tip 1 Diyabet (İnsüline Bağımlı Diyabet): Genellikle çocukluk çağında ortaya çıkan, pankreasta insülin üretiminin yetersiz gelmesi ya da hiç olmamasından kaynaklı ve dışarıdan insülin takviyesinin zorunlu olduğu diyabet hastalığı çeşididir.
Tip 2 Diyabet: Hücrelerin kan şekeri oranını ayarlayan insülin hormonuna karşı duyarsızlaşması neticesinde görülen diyabet hastalığı çeşididir.
LADA (Latent Autoimmune Diabetes in Adults): Geç yaşlarda görülen, otoimmün (bağışıklık sistemindeki çalışma bozukluğu nedeniyle vücudun kendi kendine tahribat yaratması) kaynaklı Tip 1 diyabete benzer olan, insüline bağımlı diyabet hastalığı çeşididir.
Mody (Maturity Onset Diabetes): Erken yaşlarda görülen Tip 2 diyabete benzer diyabet hastalığı çeşididir.
Gestasyonel Diyabet: Gebelik esnasında gelişen diyabet hastalığı çeşididir.
Yukarıda belirtilen diyabet çeşitleri haricinde halk arasında gizli şeker hastalığı olarak bilinen pre-diyabet dönemi de mevcuttur. Pre-diyabet, tip 2 diyabet oluşumunun öncesinde kan şekerinin diyabet teşhisi koymak için yeterli miktarda seyretmeden hafif bir yükseklik eğiliminde olduğu, doğru tedavi ve diyet ile beraber diyabet oluşumunun engellenebildiği ya da yavaşlatılabildiği döneme verilen isimdir. Şeker hastalığının en sık biçimde görülen iki çeşidi ise Tip 1 Diyabet ve Tip 2 Diyabettir.
Diyabet Tanısı Nasıl Konulur?
Diyabet tanısında kullanılan en yaygın iki test açlık kan şekeri ölçümü ve şeker yükleme testi olarak da adlandırılan OGTT’dir (Oral Glukoz Tolerans Testi). Sağlıklı kişilerde açlık kan şekeri düzeyi ortalama 70-100 mg/Dl arasında seyretmektedir. Açlık kan şekerinin 126 mg/Dl'nin üzerine çıkması, diyabet teşhisinin koyulabilmesi için yeterlidir. Bu değerin 100-126 mg/Dl arasında olması halinde ise bireye OGTT uygulanarak tokluk kan şekeri incelenir.
Öğün başlangıcından 2 saat sonra kan şekeri değerinin ölçülmesi neticesinde kan glukoz seviyesinin 200 mg/Dl'nin üzerinde olması diyabet rahatsızlığının, 140-199 mg/Dl aralığında olması gizli şeker olarak bilinen pre-diyabet döneminin belirtisidir. Bunlara ek olarak yaklaşık son 3 aylık kan şekerini yansıtan HbA1C testininde elde edilen değerin %7'den yüksek olması diyabet rahatsızlığına işaret eder.
Diyabet Hastalarında Beslenme Düzeni Neden Önemlidir?
Fazladan yani günlük kalori ihtiyacının üstünde kalori ve yağ alımında, vücudunuz kan şekerinde istenmeyen bir yükselme oluşturur. Kan şekeri kontrol altına alınmazsa, yüksek kan şekeri seviyesi (hiperglisemi) gibi ciddi problemlere sebep olabilir. Eğer bu durum devam ederse sinir, böbrek ve kalp tahribatı gibi uzun vadeli komplikasyonlara yol açabilir.
Sağlıklı besin tercihleri yaparak ve beslenme alışkanlıklarınıza dikkat ederek kan şekeri seviyenizi güvenli bir skalada tutmaya yardımcı olabilirsiniz. Tip 2 diyabeti olan çoğu birey için kilo vermek kan şekerini kontrol etmeye yardımcı olabilir ve bir dizi başka sağlık faydası da sağlar. Bu sebeple obezite cerrahisinden yardım almak mide balonu, tüp mide gibi tedavilere eğer doktor gerekli görüyorsa başvurmak durumunda kalabilirsiniz.
Şeker Hastaları Nasıl Beslenmelidir?
Diyabet hastaları genel olarak özel bir diyet uygularlar. Diyabet diyeti ya da diyabet beslenmesi en sağlıklı besinleri ölçülü miktarlarda yemek ve yemek saatlerine düzenli biçimde bağlı kalmak anlamına gelir. Şeker hastalarının beslenme düzeninde, temiz besin açısından zengin, yağ ve kalori açısından düşük olan kaliteli bir beslenme tercih önceliği olmalıdır. Temel gıdalar meyveler ve sebzeler ile tam tahıllardır.
Aslında diyabet beslenmesi çoğu birey için en iyi beslenme biçimlerinden biri olabilir. Diyabetiniz ya da prediyabetiniz mevcutsa, doktorunuz muhtemelen sağlıklı bir beslenme planı oluşturmanıza yardımcı olması için bir diyetisyene görünmenizi tavsiye edecektir. Bu beslenme düzeni kan şekerinizi (glikoz) kontrol altına almanıza, kilonuzu düşürmenize ve yüksek tansiyon ile yüksek kan yağları gibi kalp hastalığı risk etkenlerini kontrol etmenize katkı sağlayabilir.
Şeker hastalığında düzenli kontrol çok elzemdir. Şeker başka pek çok hastalığı tetikleyebileceği için düzenli sağlık taraması da bir o kadar önemlidir. Yalnızca beslenme biçimi değil düzenli kontrol de diyabet hastaları açısından hayati öneme sahiptir.
Gizli Şeker Nedir?
Gizli şeker halk arasında popüler bir isimdir. Bir kişinin kan şekeri miktarları olması gerekenden yüksektir fakat diyabetik olarak kabul edilebilecek miktar içinde de değildir. Bu tür hastalarda yapılan analiz neticesinde elde edilen değerler normal aralıkta yer almaz. Fakat Tip 2 diyabet tanısı konulacak kadar fazla da değildir. Bu durumlarda tıbben gizli şeker teşhisi konulur. Gizli şeker hastaları diyabet hastası olarak görülmeseler de aslında diyabet adayıdırlar. Yüksek risk teşkil eden grupta oldukları için gizli şeker tanısı alan hastaların elzem olan önlemlerin alınması gerekmektedir.
Gizli Şeker Belirtileri Nelerdir?
Gizli şeker tanısı açlık ve tokluk değerlerine göre değerlendirilse de hastaları bu noktaya getiren belli başlı sebepler vardır. Kişinin kendi vücudunda hissettiği farklılıklar gizli diyabet var mı sorusunu düşündürebilir. Bu farklılıklardan en sık meydana geleni açlık ve hızlı biçimde yemek yemedir. Gizli şeker hastalarının aslında kısmi diyabete yatkınlıkları sebebiyle diyabetik semptomlar verdikleri gözlenmektedir. Özellikle açlık hissine tahammülsüzlük ve gerginlik diyabetli hastalarda sıkça görülen bir durumdur.
Açlık ve tokluk kan şekeri değerlerinin değişmesinden da anlaşılacağı üzere kan şekerinde meydana gelen dengesizlik tatlı yeme krizleri ile gün yüzüne çıkabilir. Bu krizleri günlük yaşantıda fark etmesek de bize küçük sinyaller gönderebilir. Aynı şekilde, yemeğin ardından uyku bastırması, yorgunluk ve halsizlik gibi hisler de herkesin başına gelebilecek durumlardır. Fakat bunun gizli şekerden kaynaklandığı durumlarda hastalar kesinlikle biraz daha farklı hissetmektedirler.
Eğer bu kararsızlığı yaşıyorsanız kesinlikle bir hekime görünmelisiniz. Gizli şekerin en kesin semptomlarımdan biri de bahsedilen halsizlik ve uyku halidir. Yemeklerden sonra aniden yorgunluk hissedilir ve uyuklama başlar.
Diyabet (Şeker Hastalığı) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Diyabet tedavi teknikleri, hastalığın türüne göre çeşitlilik göstermektedir. Tip 1 diyabette insülin tedavisi ile beraber tıbbi beslenme tedavisi titizlikle yapılmalıdır. Hastanın diyeti hekim tarafından tavsiye edilen insülin dozu ve planlamasına göre diyetisyence planlanır. Besinlerin içerdiği karbonhidrat oranına göre insülin dozunun ayarlanabildiği “karbonhidrat sayımı uygulaması” sayesinde Tip 1 diyabetli kişilerin hayatları oldukça kolaylaşabilmektedir.
Tip 2 diyabetli kişilerde ise tedavi beslenme düzeninin sağlanmasına ek olarak genellikle hücrelerin insülin hormonuna karşı duyarlılığını artırmaya çalışılır. Ya da doğrudan insülin hormonu salgılanmasını artırmayı amaçlayan oral antidiyabetik ilaçların alınmasını içerir.
Diyabet hastalığında dikkat edilmesi gereken hususlar ve tavsiye edilen tedavi ilkelerine uyulmadığı durumlarda kan şekerinin yüksek seviyelerde gezmesi,
Başta nöropati (sinir harabiyeti),
Nefropati (böbreklerde tahribat oluşumu),
Retinopati (göz retinasında hasar meydana gelmesi) olmak üzere pek çok sağlık sorununa neden olur.
Bu sebeple eğer siz de diyabet hastalığına sahipseniz, düzenli olarak kontrollere gitmeyi ihmal etmeyiniz.
Diyabet (Şeker Hastalığı) Hakkında Sık Sorulan Sorular
Tip 1 Diyabet Nasıl Anlaşılır?
Tip 1 diyabetin temel belirtileri şunlardır,
İştahsızlık
Ağızda kuruluk
Çok su içme
Açlık hissi
Sıkça idrara çıkma
Gece vakitleri idrara çıkma
Yorgunluk
Çabucak yorulma
Daha bulanık bir görüş
Farkedilmeyen kilo kaybı
İnatçı enfeksiyonlar
Tekrarlayan mantar enfeksiyonları
Kaşıntı
Tip 2 Diyabet Kimlerde Görülür?
Tip 2 diyabet genel olarak 40 yaşın üzerindeki bireylerde görülen diyabet çeşididir. Bu tip diyabette rahatsızlık uzun yıllar klinik olarak semptom göstermeyebilir. Bu sebeple de görülen yaş aralığı biraz daha yüksektir.
Yaşa Göre Kan Şekeri Kaç Olmalı?
Çocuklarda yaş ilerledikçe kan şekeri skalası değişkenlik gösterir. 2 ile 8 yaş arası çocuklarda açlık kan şekeri 80-160 mg/dl, 8 yaş üstü çocuklarda 80-130 mg/dl’dir. Çocuklarda tokluk kan şekerinin normal kabul edilen aralığı ise 2 ile 8 yaş arası 110-190 mg/dl, 8 yaş üstü için ise 110-170 mg/dl’dir.
Erişkin bireylerde normal kan şekeri değeri açlıkta 70-100 mg/dl, tokluk halinde ise 70-140 mg/dl’dir. Bu değer 60 mg/dl’nin altında olduğunda ise hipoglisemi vakası söz konusudur.
Tip 3 Şeker Hastalığı Nedir?
İnsülin, kanımızdaki şekerin (glikozun) hücrelere girmesini ve bedenimizin beslenmesini sağlar. Ayrıca pankreastan salgılanır ve hayati değere sahip bir hormondur. Eksikliği durumunda hücrelere giremeyen glikoz kanda aşırı biçimde artar. Pankreas vücut için yeteri miktarda insülini üretmeyi durdurduğunda Tip 3c diyabet hastalığı meydana gelir.
Tip 4 Şeker Hastalığı Nedir?
Gebelik, anne metabolizmasına fazlasıyla büyük bir yük yükler. Gebelik hormonları sebebiyle vücudun insülin ihtiyacı yükselir. Hamile vücudu bu artan ihtiyacı daha fazla insülin üreterek karşılayamadığı durumlarda kandaki şeker normal düzeyin üstüne çıkar. Bu rahatsızlık gebelik diyabeti, yani gestasyonel diyabet olarak da isimlendirilir.
Uykusuz Kalmak Kan Şekerini Yükseltir mi?
Yapılan bir çalışmada sadece bir gece uykusuz kalan sağlıklı insanların insülin salgılanma düzeylerinin üç buçuk kat arttığı tespit edilmiştir. Bu sebeple kronik olan uykusuzluk, diyabet için güçlü bir eğilim oluşturduğunu söylemek mümkündür.
Bal Kan Şekerini Yükseltir mi?
Balın doğal bir şeker ve karbonhidrat olmasından kaynaklı olarak kan şekerini etkilemesi olağandır. Sofra şekeri ile karşılaştırıldığında ise balın daha düşük bir etkiye neden olduğunu söyleyebiliriz. Yapılan bir araştırmada araştırmacılar, içerisinde 75 gram bal olan bir sıvı çözeltinin, 30 dakika içerisinde tip 2 diyabeti olan ve olmayan bireylerde kan şekeri ve insülin seviyelerini yükselttiğini gözlemlemiştir.
Maden Suyu Şekeri Yükseltir mi?
Maden suyu ya da soda gibi içecekler, şeker içermemektedir. Bu sebeple kan şekerini yükseltmezler. Hatta kan şekeri seviyelerini desteklemenin en iyi yollarından biridir.
Şeker Hastası Olanlar Sinirli Olur mu?
Anlık biçimde şeker düzeyinin arttığı ve azaldığı durumlarda, bireylerde aşırı sinirlilik söz konusu olabilir. Bu duruma özellikle uzun süre aç kalındığı zamanlarda rastlamak mümkündür.
Tip 2 Diyabet İyileşir mi?
Tip 2 diyabeti tersine çevirmek için bilimsel yöntemler mevcuttur. İlaç kullanmadan, kilo vererek ve beslenme düzeninizi tamamen değiştirerek normal kan şekeri düzeylerine ulaşmak ve bunu sürdürmek temelde yatan yöntemdir. Buna ek olarak ilaç alımını bırakmak ancak ilaç alımına yeniden zorunda kalmamak için hayat koşullarınızda yaptığınız değişikliklerini ömür boyu sürdürmek gerekmektedir.
Kan Şekeri Değeri 300 Olursa Ne Olur?
Kan şekerinin 300 mg/dl düzeyine ulaşması durumunda kan şekerinin çok yüksek bir miktara çıktığını söyleyebiliriz. Bu durumda kişinin acil bir şekilde en yakın sağlık kuruluşuna gitmesi gerekmektedir.
Şeker Hastası Tatlı Yerse Ne Olur?
Pek çok uzman ve araştırmacıya göre şeker hastaları tatlı yiyebilir. Ancak dikkat edilmesi gereken birkaç husus mevcuttur. Bunlardan ilki, basit şekerlerden ve bunları içeren tatlılardan kesinlikle uzak durulmasıdır. Haftada bir olacak şekilde hafif tatlılardan yemek bir sorun teşkil etmeyebilir. Ancak bu, yaş ve bireyin yaşam koşullarına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bu konuda net bir yanıt almak için hekiminizle bu durumu görüşmeniz ve onun tavsiye edeceği şartlarda tatlı yemeniz ya da hiç yememeniz daha sağlıklı olacaktır.
Bizimle İletişime GeçinBölüm Hekimlerimiz
Uzm. Dr. Dündar GÜNGÖR İç Hastalıkları Dahiliye
Uzm. Dr. Mesut KALDIR İç Hastalıkları Dahiliye İlgili İçerikler
Hamilelikte Bel Boyun Ağrısı
Penisilin Alerjisi Nedir? Neden Olur?
Kalça Protezi Nedir?
Minimal İnvaziv (Küçük Kesi) İle Kalp Ameliyatı
Hidrosefali Nedir? Tedavi Edilebilir Mi?
Mikrosefali Nedir?
Geçmeyen Öksürük Nedir? Nedenleri Nelerdir?
Bel ve Boyun Fıtığı için Ozon Tedavisi
Çocuklarda Öksürüğe Ne İyi Gelir?
Aort Anevrizması Nedir?
Çocuklarda İshal ve Tedavisi
Kelebek Hastalığı (Lupus) Nedir?
Beyin Anevrizması Nedir? Beyin Anevrizması Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Pirola Varyantı Nedir?
Beyin Anjiyosu (BeyinAnjiyografi) Nedir? Beyin Anjiyosu Nasıl Yapılır?
Sıcak Havalar Astımı Nasıl Etkiler?
Hipertermi (Sıcak Çarpması) Nedir?
Erken Doğum (Prematüre) Nedir?
El Titremesi Nedir?
El Bileğinden Anjiyo (Radial Anjiyo) Nedir?
Kalp Romatizması (Kardiyak Romatizma) Nedir?
Menopoz Döneminde Kalp Krizi Riski
Nasır Nedir? Nasır Tedavisi Nasıl Olur?
Histerektomi nedir? Neden yapılır ?
Nadir Hastalık Nedir ?
Uyuz Hastalığı Nedir? Uyuz Belirtileri ve Tedavisi
