Hipertansiyon - Prof. Dr. Hakan Güllü | Kardiyoloji | Ankara
Hipertansiyon
Kalbin her vuruşta vücuda kan pompalaması sırasında kan damarları içerisinde oluşan basınçtır.
Hipertansiyon nedir?Kalp vuruşuyla kan damarları içinde oluşan basıncın normalden yüksek olmasıdır.
Tansiyon neden yükselir?Hastaların % 95’inde hipertansiyonun nedeni bulunamaz ki bu durum, nedeni bilinmeyen hipertansiyon ya da esansiyel hipertansiyon olarak adlandırılır. Nedeni bilinmeyen hipertansiyon ailesel yani genetik geçişli olabilir, ilerleyen yaşla birlikte ortaya çıkabilir. Hareketsiz yaşam, kötü beslenme, fazla kilolu olmak, alkol kullanmak, sigara içmek hipertansiyon nedeni olabilir. Hastaların % 5 kadarında hipertansiyonun bulunabilir bir nedeni vardır, ancak biz hekimler asla böyle bir neden bulmak istemeyiz çünkü çoğunlukla kötü hastalıklardır.
Normal tansiyon kaç olmalıdır?
- Aile bireylerinde, hipertansiyon, kalp hastalığı, şeker hastalığı olanlarda
- Hamilelerde
- Doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda
- 35 yaş üzeri insanlarda
- Fazla kilolularda
- Spor yapmayan, hareketsiz ve hantal insanlarda
- Alkol alanlarda
- Sigara içenlerde
- Tuzlu ve yağlı beslenen insanlarda
Tansiyon nasıl ve ne zaman ölçülür? Evde tansiyon ölçmek için en uygun cihazlar, koldan ölçen dijital (otomatik) tansiyon aletleridir. Tansiyon sürekli aynı seviye olmaz, sağlıklı bir insanın tansiyonu gün içerisinde, heyecanlanınca, sinirlenince, koşunca, yorulunca yükselir, istirahat edince, uyuyunca düşer. Evde tansiyon ölçümü için en uygun zaman sabah uyanınca daha yataktan çıkmadan tansiyon ölçmektir.
- Büyük tansiyon (sistolik): Kalbin kasılması ve ve içindeki kanı damarlara pompalaması sırasında oluşan damar içindeki en yüksek kan basıncıdır. Hipertansiyonun zararlarından daha ziyade büyük tansiyon sorumludur ve büyük tansiyon yüksekliği daha tehlikelidir.
- Küçük tansiyon (diyastolik): İki kalp vurusu arasında kalbin gevşemesi sırasında oluşan damar içindeki en düşük kan basıncıdır. Ev ölçümlerinde üzerinde fazla durulmaması doğru olur.
- Damarlar: Tansiyon yüksekliği damarların sürekli yüksek kan basıncına maruz kalmalarına ve damar duvarında kolesterol birikmesi sonucu ateroskleroz veya damar sertliği gelişimine neden olur. Damar sertliğinin en kötü sonuçları kalp krizi geçirmek ve felç geçirmektir.
- Kalp: Hipertansiyon kalp büyümesi ve kalp duvarlarının kalınlaşmasına, kalbin gevşeme fonksiyonunun bozulmasına ve kalp yetmezliğine, kalp damarlarının daralmasına, tıkanmasına ve kalp krizine neden olabilir.
- Böbrekler: Hipertansiyon hem böbrek damarlarını hem de böbreklerde kanı temizleme görevi olan kılcal damarlar ve filtreleri bozarak böbrek yetmezliğine neden olur.
- Beyin: Hipertansiyon hem beyni besleyen kan damarlarının aterosklerozuna, daralmasına ve tıkanmasına ve hastanın felç geçirmesine, hemde yüksek kan basıncına bağlı beyin damarlarının genişlemesine, balonlaşması ve patlaması sonucu beyin kanamasına neden olabilir.
- Göz: Retinadaki kılcal damarların yüksek basınca bağlı hasarlanması sonucu görme kaybına neden olabilir.
Hipertansiyonun belirtileri nelerdir? Tansiyon çok yüksek olduğunda, baş ağrısı, göğüs ağrısı, nefes darlığı, çabuk yorulma, kalp atışlarını hissetme gibi yakınmalar olabilir. Genellikle tansiyon yüksekliği rahatsızlık vermez ve hasta tansiyonunun yüksek olduğunun farkında olmaz. Ancak tedavi edilmeyen tansiyon yüksekliğinin ilk belirtisi, kalp krizi, inme veya kalp yetmezliği olabilir.
İlaç kullanmasam olmaz mı? Hipertansiyon tedavisinde ilk yapılması gereken hayat tarzı değişikliğidir. Tansiyonun ne kadar yüksek olduğuna bağlı olarak hemen ilaç tedavisi başlanabilir yada hayat tarzı değişikliği ile tansiyonun düzelmesi için 2 ay kadar beklenebilir. Tedavinin şekline hekim karar vermelidir.
Az tuzlu yemek, günlük tüketilen tuz miktarını azaltmak tansiyonu düşürür.
Sigarayı ve alkolü bırakmak tansiyonu düşürür.
Etli, yağlı, hamurlu gıdalar yerine daha çok sebze meyve ağırlıklı beslenmek tansiyonu düşürür.
Kilo vermek tansiyonu düşürür.
Düzenli egzersiz yapmak tansiyonu düşürür.
Hipertansiyon Diyeti
Ne kadar sık doktora gitmeliyim?
Hipertansiyon tek reçete ile tedavi edilebilen bir hastalık değildir. Hipertansiyon teşhis edildikten sonra tansiyon yüksekliğinin nedenine yönelik kısa ve genel bir araştırma yapılır ve tedavi başlanır, takip eden kontrollerde tedavinin etkinliği ve yeterliliği kontrol edilir ve eğer gerekli görülürse nedene yönelik daha derin araştırmalar yapılır. Tanıdan itibaren sık aralıklarla yapılan 4-5 kontrol sonucunda tansiyon düşer, nedene yönelik araştırma tamamlanır ve hastanın sürekli kullanacağı ilaçlar belirlenmiş olur. Sonrasında yılda bir kez doktoru görmek genellikle yeterlidir. İlaçlar düzenli alındığı halde tansiyon yükselmeleri oluyorsa ya da ilaçlarla ilgili olabilecek bir yan etki ortaya çıktığında doktorunuza danışın. Doktorunuza danışmadan ilaçlarınızı bırakmayın ya da değiştirmeyin.
Tansiyon yüksekliği yapabilen ilaçlar
Başka nedenlerle kullanılan ilaçlar da tansiyon yüksekliği yapabilir. Bunlar, soğuk algınlığı ilaçları, astım ilaçları, kortikosteroidler, hormonlar, doğum kontrol hapları, migren ilaçları, amfetaminler, ritalin, siklosporinler, eritropoetin, iştah azaltıcı ilaçlar tansiyon yüksekliği nedeni olabilirler.
