Ereksiyon Tedavisinde Kullanılan İlaçlar |. Emin ÖZBEK
Hipertansiyon: Tanı, Belirti ve Tedavisi
Ereksiyon Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
Erektil disfonksiyon (ED, sertleşme sorunu, ereksiyon problemi) günümüzde sık karşılaştığımız sorunlardan birisidir. Son yıllarda erektil disfonksiyon tedavisinde kullanılan ve ağızdan alınan ilaçların kullanımında ciddi bir artış olmuştur. Bu ilaçlar ereksiyon tedavisinde çığır açmış ilaçlardır. Bu grup ilaçlar genel olarak fosfodiesteraz tip 5 inhibitörleri (phospho diestherase type 5 inhibitors, PDE5i) olarak bilinir. Dünyada en çok kullanılan ilaçlar arasındadır.
Önceleri dünyada önde gelen büyük firmların ürettiği bu ilaçları günümüzde çok sayıda firma üretmektedir. Ülkemizde de yerel firmalar bu grup ilaçları üretmeye başlamışlardır ve eczanelerde satışa sunulmuştur.
Bu yazımda ereksiyon tedavisinde ağızdan alınan PDE5i grubu ilaçlar hakkında genel bilgilendirme yapacağım.
İçerikte Neler Var? (What's in the Article?)
Erektil disfonksiyon tedavisinde kullanılan ilaçlar hangileridir?
Ereksiyon tedavisinde ağızdan hap olarak alınan ilaçlar PDE5i grubu ilaçlar (ED ilaçları) olarak bilinir. Bu grup ilaçlar 4 gruptur ve şunlardır:
- Sildenafil (Viagra): İlişkiden 1 saat kadar önce alınır. Mide boşken almak tercih edilir. Hastalığın derecesine bağlı olarak etkisi 4-5 saat kadar sürebilir. Piyasada 25,50 ve 100 mg şeklinde mevcuttur.
- Vardenafil (Levitra): İlişkiden 45-dakika-1 saat sonra alınır. Aç karnına veya yiyecekle alınabilir. Yağlı yiyecekler emilimini engelleyeceğinden bu duruma dikkat edilmesi gerekir. 4-5 saat kadar etkilidir. Eczanelerde 5,10 ve 20 mg olarak mevcuttur.
- Tadalafil (Cialis, Hardcis): İlişkiden 1-2 saat kadar önce alınır. Yiyeceklerle alınması emilim açısından bir sorun oluşturmaz. Bu ilaçlar diğerlerinden farklı olarak 36 saat kadar etkilidirler. Yani uzun etkili ilaçlardır. Bunların düşük dozları her gün almak için hazırlanmıştır. Yüksek gramajlı dozları ilişki öncesi almaya uygun olarak hazırlanmıştır. Eczanelerde 5,10 ve 20 mg olarak bulunmaktadır.
- Avanafil: Yiyeceklerle veya aç karnına alınabilir. Genellikle ilişkiden 30 dakika önce alınması önerilir. Etki süreleri 6 saate kadar uzayabilir. 50,100 ve 200 mg olarak mevcuttur.
PDE5i grubu ilaçlar nasıl etki eder?
PDE5i grubu ilaçlar, nitrik oksitin (NO) etkisini artırarak yaparlar. NO, ereksiyon oluşmasında önemli bir moleküldür. Penis iç kısmındaki kavernöz düz kasları gevşeterek penis damarlarının genişlemesini ve penise fazla kan gelmesini sağlar. Penise fazla miktarda arteriyel kan gelmesi sonucu da ereksiyon oluşur. Yapısal olarak ve etki süreleri bakımından aralarında farklılıklar olsa da bu grup ilaçların etki mekanizmaları birbirine benzer.
ED ilaçları nasıl kullanılır?
PDE5i grubu ilaçlar (ED ilaçları) ereksiyon sorunu olan hastalarda birinci basamak ağızdan tedavi amacıyla dünyada en sık kullanılan ilk sıradaki ilaçlardır. ED ilaçlar iki şekilde kullanılır:
- İlişki öncesi: Genellikle ilişkiden 1 saat kadar önce alınır. Bu yöntem ereksiyon sorunu çok ciddi olmayan veya normal olup performansı artırmak amacı ile kullanan hastalar için uygundur.
- Uzun süreli kullanımı: Uzun süreli kullanım için genellikle düşük dozlar tercih edilir. Bu amaçla tadalafil 5mg/ gün olarak tercih ediyoruz. Yapılan çalışmalarda 3 ay bu ilaçları kullananlarda gece ereksiyonları başladığı ve ereksiyonun düzeldiği gösterilmiştir. Bu şekilde uzun süreli ve düşük doz tedavi ayni zamanda tedavi amacıyla da kullanılmaktadır. Ciddi ereksiyon sorunu olanlarda ve penil rehabilitasyon amacıyla bu tedaviyi öneriyoruz ve sonuçlarımız oldukça başarılı.
Ereksiyon tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkileri nelerdir?
Bu ilaçların çok ağır yan etkileri yoktur. PDE5İ grubu ilaçların sık görülen yan etkileri şunlardır:
- Yüzde kızarıklık
- Baş ağrısı
- Hazımsızlık
- Burun tıkanıklığı
- Sırt ağrısı
- Görme problemleri: Bulanık, mavi görme, ışığa aşırı hassasiyet
PDE5i grubu ilaçların son derece seyrek olmakla beraber bazen ciddi komplikasyonlar da olabilir. Bunlar:
- İşitme kaybı: PDE5i ilaçların görme ile ilgili hafif derecede yan etkileri olabilir. Ancak görmede ciddi kayba kadar varan yan etkileri son derece seyretktir. Bunların direk ilacın yan etkilerinden ziyade önceden var olan problemlerden kaynaklanmış olma ihtimali de vardır. Böyle durumlarda hastaların mutlaka doktoruna baş vurması gerekir. Aslında en doğrusu bu ilaçların da mutlaka doktor önerisi ile kullanılması en doğrusudur.
- Görme kaybı: İşitme isitemi üzerindeki etkileri son derece azdır. Ciddi etkiler muhtemelern önceden var olan kulak rahatsızlıkları sonucudur.
- Priapizm: Priapizm, ağrılı ve uzamış ereksiyon demektir. PDE5i alan hastalarda çok nadir de olsa görülebilir. Bu hastaların böyle durumlarda 4-5 saat içinde mutlaka Üroloji uzmanına gözükmesi gerekir. Priapizm, acil olarak boşaltılmalıdır. Aksi taktirde peniste kalıcı hasara ve ereksiyon sorununa neden olur.
Biz uzun yıllar bu grup ilaçları hastalarımıza yazmaktayız. Hafif yan etkiler dışında ciddi yan etkilerle (komplikasyon) hiç karşılaşmadık.
PDE5i grubu ilaçlar kimlere verilmemelidir?
Oral erektil disfonksiyon tedavisinde kullanılan ilaçlar, normal kişilerde çok ciddi olmayan yan etkilere sahip olduklarından yoğun olarak kullanılmaktadır. Çoğu zaman bu ilaçlar doktor reçetesi olmadan direk eczanelerden alınabilmektedir. Bazı durumlarda PDE5i ilaçların kullanımı çok ciddi yan etkilere neden olabilir. Oral ED ilaçlarının alınmaması gereken veya alınmasının sakıncalı olduğu bazı durumlar vardır. Bunlar:
- Nitrit-nitrat içeren ilaç alanlar: Nitrit, nitrat içeren ilaçlar (nitrogliserin) kalp kaynaklı göğüz ağrısı olan hastalarda (angına) kullanılan ilaçlardır. Bunlarla birlikte alındığında ciddi tansiyon düşüklüğü ve bayılmalar olacağından bu hususta dikkatli olunmalıdır.
- Tansiyon hastaları: Tansiyonu çok düşük veya çok yüksek olan hastaların bu ilaçları alırken dikkatli olmaları gerekir. Bu hastaların doktor önerisi olmadan bu ilaçları almamaları en doğrusudur.
- Ciddi karaciğer hastalığı olan kişiler
- Böbrek yetmezliği olan ve bu nedenle diyalize giren hastalar.
ED ilaçları her hastaya ayni etkiyi gösterir mi?
Hayır, bu grup ilaçalr her hastaya ayni etkiyi göstermez. Etkileri hastadan hastaya farklılıklar gösterir. Obez, yaşlı, hareketsiz bir yaşantısı olan kişiler, şeker hastaları, hipertansiyon hastaları, prostat kanseri nedeniyle ameliyat olanlar, kardiyovasküler hastalığı olanlar, nörojenik problemleri olan hastalarda PDE5i grubu ilaçların etkinliği normal kişilere göre daha azdır.
ED ilaçlarından maksimum etki için nelere dikkat etmelidir?
Erektil disfonksiyon (ED) tedavisinde kullanılan ilaçlardan maksimum (en iyi) derecede fayda sağlamak için hastaların dikkat etmeleri gereken önemli bazı hususlar vardır: Bunlar:
- Düzenli egzersiz
- Obez (şişman) hastaların ideal kilolarına gelmeleri
- Hipertansiyon (tansiyon yüksekliği) varsa kontrolü
- Şeker hastalığı (diabetes mellitus, diyabet) varsa kontrolü
- Uygun doz ve zamanda kullanmak
- Testosteron eksikliği varsa bunun tedavisi yapılmalıdır
- Doktor önerisi ile kullanmak
ED ilaçların alımı sırasında dikkat edilecek hususlar nelerdir?
İlaçların emilimi yiyecek ve içeceklerle etkilendiğinden ilaç kullanımın sırasında bu durumun mutlaka göz önünde bulundurulması gerekir:
- Sildenafil ve Vardanafil yiyeceklerle etkileşime girer ve ince barsaklardan emilimi engellenir. Bu bakımdan bu grup ilaçlar aç karnına alınmalıdır. Yağlı gıdalarla alınmaması tercih edilir.
- Tadalafil ve avanafil yiyeceklerden etkilenmediği için bunlar yemekle alınabilir. Ama tercihen bu ilaçların aşırı yemeklerle birlikte alınmaması daha iyidir.
Hangi ED ilacı en iyidir?
Bu grup ilaçların etkileri birbirlerine benzer. Her hastaya en uygun bir ilaç yoktur. İlacın etki süresi (kısa, uzun etkili), fiyatları, kullanım kolaylığı gibi faktörler hasta tercihi açısından önemlidir.
ED ilaçları prostat büyümesi tedavisinde kullanılır mı?
ED ilaçları iyi huylu prostat büyümesinin (BPH) ilaçla tedavisinde de kullanılmaktadır. Alfa bloker ilaçlarla birlikte kombine tedavi olarak yaygın şekilde kullanılmaktadır. Biz de hastalarımıza bu tedavi kombinasyonunu uygulamaktayız. Bu amaçla en çok tdalafil grubu ilaçlar 5mg dozlarında ve her gün kullanılmaktadır.
BPH tedavisinde PDE5i kullanımının başlıca iki amacı vardır:
- Bu grup ilaçlar mesane boynu ve prostat kapsülündeki düz kasları gevşeterek hastaların rahat idrar yapmalarını sağlar
- BPH ile birlikte ayni zamanda hastada ED varsa bunu tedavi etmek
ED ilaçları bağımlılık yapar mı?
ED tedavisinde kullanılan PDE5i grubu ilaçlar hastalarda bağımlılık yapmaz. Özellikle bu ilaçları uzun süredir kullanan veya performans amacıyla kullanan hastalara psikolojik olarak ilacı bıraktıklarında ereksiyon sorunu olacağını düşünürler.
ED ilaçları ESWT tedavisi ile birlikte kullanılır mı?
ESWT, penise şok dalga tedavisi ereksiyon sorunu olan hastalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Yapılan çalışmalarda ESWT tedavisinin ED ilaçlarına cevap vermediği hastalarda etkili olduğu gösterilmiştir. ESWT tedavisi sonrası hastaların ED ilaçlarından fayda gördüğü bilinmektedir. Ayrıca ESWT ile PDE5i grubu ilaçların birlikte uygulanması sonucu daha olumlu sonuçlar alındığı gösterilmiştir. Biz de hastalarımıza ESWT ile ED ilaçlarını birlikte uygulamaktayız ve sonuçlarımız oldukça iyidir.
ED ilaçları PRP ve kök hücre tedavisi ile birlikte kullanılabilir mi?
ED ilaçları penise uygulanan PRP (P-shot), SVF ve diğer kök hücre uygulamaları ile birlikte alınabilir. Restoratif veya rejeneratif tedavi yöntemleri olarak bilinen bu tedavilerle birlikte ED ilaçları alınmasının daha etkili olduğu gösterilmiştir.
ED ilaçları spermlere zarar verir mi?
Ed ilaçları gençler ve çocuk sahibi olmak isteyen erkekler arasında da yaygın olarak kullanılmaktadır. Hastalarımızın sık sorduğu sorulardan birisi de bu ilaçların spermler üzerine olumsuz etkilerinin olup olmayacağı veya kısırlık (infertilite) yapıp yapmayacağı sorusudur. Yapılan bilimsel çalışmalarda ED ilaçlarının spermler üzerinde olumlu etkileri olduğu ve kısırlık yapmadığı, tam tersine faydalı olabileceği gösterilmiştir.
Bir ilacı kullanan birisi başka bir ilaca geçebilir mi?
Bu grup ilaçların etkileri, mekanizmaları birbirine çok benzer. Ayni grup bir ilaçtan diğerine geçmekte bir sorun yoktur. Bunların Ürolog kontrolünde olması daha iyidir.
ED ilaçları kadın cinsel fonksiyon bozukluğu tedavisinde etkili mi?
ED ilaçları kadın cinsel fonksiyon bozukluklarının tedavisinde denenmiştir. Fakat bu konuda etkili olmadıkları gösterilmiştir. Bu konu ile ilgili uluslar arası saygın Üroloji dergilerinde yayınlanan bilimsel çalışmalar vardır. Bu ilaçları bayanlara önermiyoruz.
ED ilaçları ereksiyon sorunu olmayan kişiler performans amacıyla alabilir mi?
Sık merak edilen sorulardan birisi de bu ilaçların normal kişilerde sadece performans artırmak amacıyla kullanılıp kullanılmayacağıdır. Evet, bu ilaçlar performans amacıyla normal kişiler tarafından da kullanılabilirler. Bu amaçla kullanılacaksa uzun süreli değil, adece ilişki öncesi ilaç kullanımını önermekteyiz.
ED ilaçları erken boşalmayı etkiler mi?
PDE5i grubu ilaçlar ayni zamanda erken boşalmayı da düzeltebilir. Yaptığımız ve ulusal ve uluslar arsı kongrelerde sunduğumuz çalışmalarda ED ilaçlarının erken boşalma problemi olan hastalarda bu sorunu düzelttiğini gözlemledik. Bu çalışmamızı uluslar arası tıp dergilerinde yayınladık.
ED ilaçları erken boşalma ilaçları ile birlikte kullanılabilir mi?
Evet kullanılabilir. ED ilaçlarının erken boşalma tedavisinde kullanılan ilaçlarla birlikte kullanılmasında her hangi bir mahzur yoktur. Tam tersi erken boşalma üzerine birlikte kullanıldıklarında daha fazla etkili olurlar. Çalışmalarımızda bunu gösterdik. Bu çalışmamızı uluslararası bir Üroloji dergisinde yayınladık.
ED ilaçlarının penil rehabilitasyonda kullanımı
PDE5i grubu ilaçlar (ED ilaçları), prostat kanseri (açık, robotik, laparoskopik) nedeniyle yapılan radikal prostatektemi ameliyatlarında ereksiyonun yeniden kazandırılması amacıyla (penil rehabilitasyon) yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu ilaçlar penil rehabilitasyon amacıyla kullanılan diğer yöntemlerle kombine veya tek başına kullanılabilirler. Biz de hastalarımıza bu tedavi yöntemini sık olarak kullanmaktayız. Bu amaçla düşük doz tadalafil grubu 5 mg’lık ilaçları tercih ediyoruz.
Sonuç olarak, PDE5i grubu ilaçlar, ereksiyon sorunu tedavisinde ağızdan ilk basamak tedavide tüm dünyada en çok kullanılan ilaçlardır. Bunlardan beklenen sonucu elde edebilmek için mutlaka Ürolog kontrolünde kullanılması gerekir. Üroloji doktoru, hastaya uygun doz, süre ve ilacı yazacaktır. Günümüzde bu ilaçlar suistimale uygun olduğundan ilacın güvenilir kaynaktan temini önemlidir. ED ilaçları ve diğer tedavi yöntemlerine cevap alınamayan durumlarda en son seçenek penis protezi (penil protez) ameliyatıdır.
Prof. Dr. Emin ÖZBEK
Üroloji Uzmanı
İstanbul/ TÜRKİYE
"
