FİBROMİYALJİ

Fibromiyalji, genel kas ağrıları ve vücuttaki belirli noktalarda kronik ağrı ile karakterize bir yumuşak doku romatizmasıdır. Hastalığa yorgunluk, uykusuzluk, depresyon gibi çeşitli fiziksel ve psikolojik belirtiler de eşlik eder. Toplumun yaklaşık %3’ünde görülen fibromiyalji sendromuna kadınlarda daha sık rastlanır. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesiyle tetiklediği tahmin edilmektedir.

Fibromiyalji Nedir?

Fibromiyalji sendromu (FMS) olarak da adlandırılan fibromiyalji, vücutta genel hassasiyet alanlarının oluştuğu, kaslarda ve kemiklerde ağrı ile genel yorgunluk hissedilen, uyku düzeninde problemlere ve bilişsel bozukluklara neden olan kronik, yani uzun süreli bir durumdur.

Fibromiyaljinin tedavisi güç ve karmaşıktır. Ancak uygun ilaçlar, terapi ve yaşam tarzında yapılacak değişiklikler sayesinde fibromiyaljinin belirtileri yönetilebilir ve yaşam kalitesini artırmak mümkün olabilir.

Fibromiyalji Nedenleri Nelerdir?

Fibromiyaljiye neyin yol açtığı henüz tam olarak saptanamamıştır. Fakat uzun yıllar süren araştırmalar neticesinde bazı faktörlerin hastalığı tetiklediği anlaşılmıştır. Bu faktörler arasında şunlar bulunur:

• Enfeksiyonlar: Daha önceden geçirilmiş çeşitli enfeksiyon hastalıkları fibromiyaljiyi tetikleyebilir veya belirtileri kötüleştirebilir.

• Genetik faktörler: Araştırmacılar, bazı genetik mutasyonların fibromiyalji gelişiminde rol oynayabileceğini düşünmektedir. Fakat hastalıkla ilgili genler henüz tanımlanmamıştır.

• Travma: Fiziksel ya da duygusal travma yaşayan insanlarda fibromiyalji ortaya çıkabilir. Rahatsızlık travma sonrası stres bozukluğu ile ilişkili bulunmuştur.

• Stres: Fiziksel ya da duygusal travma gibi bir stres kaynağı vücutta aylar veya yıllar boyunca devam eden uzun süreli etkilere yol açabilir.

• Kişilik yapısı: Daha çok hassas yapılı, mükemmeliyetçi ve olaylardan çabuk etkilenen kişilik yapısına sahip bireylerde görülür.

Bir teoriye göre beyin bir sebepten dolayı ağrı eşiğini düşürür ve daha önce acı vermeyen duyumlar zamanla çok acı verici hale gelir. Başka bir teori ise sinirlerin ağrı sinyallerine aşırı tepki göstermesidir. Buna göre fibromiyalji durumundan etkilenen bireylerde beyin ve sinirler normal ağrı sinyallerini yanlış yorumlayabilir veya aşırı tepki verebilir.

Fibromiyalji Belirtileri Nelerdir?

Fibromiyalji belirtileri genellikle çok net değildir. Kişiden kişiye değişen birçok belirtisi olabilir ve bu belirtiler zamanla azalmakta veya şiddetlenmektedir. Ancak tamamen ortadan kalkma olasılığı düşüktür. Belirtilerden bazıları şunlardır:

Yaygın Ağrı: Belirtilerinden en yaygın olanı kaslarda yaygın ağrı ve hassasiyettir. Ağrı genellikle en az üç ay süren donuk bir ağrı olarak tanımlanır. Bir ağrının yaygın ağrı sayılabilmesi için ağrının vücudun her iki yanında, belin üstünde ve altında olması gerekir. Söz konusu yaygın ağrı, vücudun her yerinde hissedilmektedir. Ancak sırt veya boyun gibi belirli bölgelerde daha şiddetli olabilmektedir. Ağrının şiddeti zamanla artıp azalsa bile, sürekli devam etmektedir.

Baş Ağrısı: Boyun ve omuzda ağrı ve sertliğe bağlı olarak sık sık baş ağrısı da görülmektedir. Bunlar hafif baş ağrılarından şiddetli migrenlere kadar değişmektedir.

Aşırı Hassasiyet: Vücut ağrıya son derece duyarlı hale getirebilir ve en ufak bir dokunuş bile acı verici olabilmektedir.

Yorgunluk: Fibromiyalji belirtilerinden bir diğeri de yorgunluktur. Hastalar, uzun süre uyusalar bile genellikle yorgun olarak uyanırlar. Çoğu zaman kişilerin uyku düzeni ağrılar nedeniyle bozulmaktadır. Ayrıca birçok hastada huzursuz bacak sendromu ve uyku apnesi gibi başka uyku bozuklukları da görülebilmektedir. Kas romatizmasının neden olduğu yorgunluk, hafif bir yorgunluktan grip benzeri bir hastalık sırasında yaşanan bitkinliğe kadar değişmektedir.

Kaslarda Sertlik: Kaslarda sertlik hissine neden olmaktadır. Sertlik, uzun süre aynı pozisyonda hareketsiz kalındığında daha şiddetli olabilmektedir.

Bilişsel Zorluklar: Beyin sisi (fibrofog), kas romatizmasında birçok kişi tarafından yaşanan bir tür bilişsel işlev bozukluğu belirtisidir. Fibrofog, odaklanmayı, dikkat becerisini ve hafızayı etkiler. Yapılan çalışmalara göre, hastaların %50 ile %80’inin fibrofog belirtisi yaşadığı bildirilmiştir.

Diğer Belirtiler: Fibromiyalji genellikle aşağıdaki diğer durumlarla birlikte bulunabilmektedir:

• Huzursuz bağırsak sendromu,
• Sistit veya ağrılı mesane sendromu,
• Çene ekleminde veya çiğneme kaslarında ağrı,
• Kaygı ve Depresyon.

Fibromiyalji Tanısı Nasıl Konur?

Fibromiyalji tanısı genellikle oldukça zor konulur. Fibromiyaljinin belirtileri diğer benzeri durumların belirtileri ile benzerlik gösterir ve teşhisi doğrulamak için temel bir test yoktur. Bunun sonucu olarak fibromiyalji sıklıkla yanlış teşhis edilir.

Fibromiyalji tanısı için hastanın geçmiş öyküsü alınır ve fiziki muayenesi yapılır. Hastanın öyküsüne eşlik eden belirtiler ve ağrının vücuda dağılımı tanı için oldukça önemlidir. Fibromiyaljinin karakteristik ağrıları özellikle omurga çevresi, kollar ve bacaklarda gözlemlenmektedir.

Yine Fibromiyalji tanısında laboratuvar testlerinden de faydalanılmaktadır. Fibromiyalji testlerinin ölçümleri normal oranlarda gözlemlenebileceği için fiziki muayene şarttır.

Fibromiyalji tanısı kas – kuvvet muayenesi ve eklem muayenesi ile ortaya çıkmaktadır. Fibromiyalji tanısının netleşmesi için konusunda uzman bir hekim tarafından yapılan fiziki muayenede özellikle ense, boyun, omuz, dirsek, göğüs duvarı, kalça, bel ve diz bölgeleri kontrol edilir.

Fibromiyalji Tedavisinde Hedefler Nelerdir?

Günümüzde fibromiyalji’nin tam olarak iyileşmesini sağlayan bir tedavi bulunmamaktadır. Tedavide şikayetlerin azaltılması, yaşam kalitesi ve işlevlerin korunması ve iyileştirilmesi hedeflenmektedir.

Fibromiyalji Tedavi Yaklaşımları Nelerdir?

Psikososyal yaklaşım

Tedavide her hastalıkta olduğu gibi hastanın hastalığı ile ilgili bilgilendirilmesi ve eğitimi çok önemlidir. Eğitimin amacı hastanın öz-yönetim ve öz- yeterliliğini geliştirerek şikayetlerle baş etme becerisi kazandırmak, engellenmişlik ve acizlik hissi gibi olumsuz algılamaları olumlu yönde değiştirebilmektir. Ayrıca eğitimle hastanın tedaviye uyumu da arttırılmalıdır. Hastaya hastalığının “gerçek” olduğunu, ancak şekil bozucu ya da sakat bırakıcı bir hastalık olmadığı anlatılmalıdır.

Hastanın mekanik streslerden kurtulması ile tedavi başlar. Daha sonra hem ağrıyı artırmaları hem de kasları güçsüzleştirmeleri nedeniyle alkol ve sigara gibi zararlı alışkanlıkların azaltılmasına çalışılmalıdır. Fazla kafein alımı uyku kalitesini bozar ve hastanın yakınmalarını arttırır.

Tedavide hastaya bazı davranış değişiklikleri öğretilmesi gerekir. Hastalara stres ve aşırı heyecandan uzak durmaları söylenerek gerginlikleri azaltılmaya çalışılmalıdır.

Hastanın mükemmeliyetçi kişiliği ve günlük yaşam aktivitelerinde ki titizliği kendisine gösterilmeli ve fiziksel aktivite, ev işi ve hobilerini yaparken ara vermesi gerektiği söylenmelidir.

Hasta iş ve aktif olma konusunda motive edilmelidir. . Fakat hastanın işi uzun süreli oturma veya ayakta durma şeklinde olmamalı ve hastanın iş yeri ve çalışma şartları düzenlenmelidir.

İlaç tedavisi

Fibromiyalji tedavisinde hastanın durumuna ve hastaya göre ağrı kesici ilaçlar, antidepresanlar, anti epileptikler, kas gevşeticiler ve uyku düzenleyici ilaçlar kullanılmaktadır.

Fizik Tedavi

Tedavide en önemli yeri kaplayan fizik tedavi seansları ve egzersiz programları uygulanmaktadır.

Fizik tedavide sıcak uygulama, TENS veya interferans gibi ağrıyı azaltmaya yönelik akımlar, ultrason, lazer, kupa tedavisi, medikal masaj, bantlama, kuru iğneleme, tetik nokta enjeksiyonları, mobilizasyon ve manipülasyon uygulamaları yapılabilir.

Kaplıca tedavisi ile ağrı eşiğinde ve ağrılı nokta sayısında azalma ve yaşam kalitesinde artma sağlanmaktadır.

Egzersizler

Egzersizin temel amaçları stresin azaltılması, kas gücü ve dayanıklılığının korunması, arttırılması ve uygun postürün sağlanmasıdır. Fibromiyaljili hastaların kas gücünde ve kas kondisyonunda azalma olduğu bilinmektedir. Kondisyon düşüklüğü de kasların mikrotravmalardan etkilenme riskini artırarak ağrı ve yorgunluğa neden olmaktadır. Fibromiyaljide genel olarak kuvvetlendirme, germe, gevşeme, akupuntur-kuru iğneleme ve egzersizlerin yararlı oldukları görülmüştür.

Yapılan çalışmalarda kardiyovasküler(aerobik) ve kuvvetlendirme egzersizlerinin fiziksel işlevler, yaşam kalitesi ve ağrıda iyileşme sağladığı tespit edilmiştir. Bu hastaların ağrı ve yorgunlukları egzersize başlayınca arttığı için öncelikle yürüyüş, yüzme, bisiklete binme gibi hafif aktiviteler yapılabilir. Zaman içinde kondisyon ve kas kuvvetleri arttıkça egzersiz programı yavaş yavaş artırılabilir. Egzersizin tipi ve yoğunluğu hastaya göre ayarlanmalıdır. Bu egzersizler haftada 3-4 kez ve 20-30 dakika yapılmalıdır.

Bu hastalarda postürün değerlendirilmesi ve kötü postürün düzeltilmesine yönelik postür egzersizleri önemlidir. Hastaların ortopedik yatakta yatması ve ortopedik yastık kullanması önerilmelidir.

Fibromiyalji Hastalığından Korunma Yolları Nelerdir?

Fibromiyalji hayat kalitesini son derece olumsuz etkileyen bir rahatsızlıktır. Fibromiyalji ve negatif etkilerinden korunmak için,

• Düzenli egzersiz yapmak
• Düzenli ve yeterince uyumak
• Çay, kahve gibi uyku düzenini bozabilecek içeceklerden kaçınmak
• Stresli durum ve ortamlardan uzak durmak
• Sağlıklı beslenmek
• Düzenli olarak fizik tedavi, kaplıca tedavisi, masaj gibi uygulamalardan yararlanmak
• Kendine zaman ayırmak, sevdiği arkadaşlarla vakit geçirmek ve hoşlandığı hobiler edinmek gibi yaşam tarzı değişiklikleri oldukça etkili yöntemlerdir.

SIK SORULAN SORULAR

Fibromiyalji hangi mevsimde artar?

Yaz fibromiyaljisi olanlar için daha yüksek sıcaklıklar daha sık alevlenmeler anlamına gelebilir .

Fibromiyaljiyi ne tetikler?

Fibromiyalji genellikle fiziksel strese veya duygusal (psikolojik) strese neden olan bir olay tarafından tetiklenir.

Fibromiyalji ciddi bir hastalık mıdır?

Fibromiyalji ağrıya, sakatlığa ve daha düşük yaşam kalitesine neden olabilir. Fibromiyaljiniz varsa, fibromiyaljisi olmayan birine göre hastaneye yatma olasılığınız iki kat daha fazladır.

Fibromiyalji atağı nasıl olur?

Fibromiyalji yaygın ağrı, yorgunluk ve sertliğe neden olabilir. Semptomlar alevlenme dönemlerinde ortaya çıkma eğilimindedir.

"

Download books «Fibromiyalji - İstanbul Evde Fizik Tedavi» fb2