Bipolar Bozukluk Nedir? Belirtileri Nelerdir? Özel Ortadoğu Hastaneleri
Depresyon: Tanı, Belirti ve Tedavisi
Bipolar Bozukluk Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Son Güncelleme Tarihi : Ocak 1, 2024Manik depresif psikoz olarak da bilinen bipolar bozukluk, bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen ve akademik veya sosyal ilişkilerde büyük zorluklara neden olan, oldukça ciddi bir ruh sağlığı sorunudur. Psikiyatrik hastalıklar, uzun vadede zihinsel ve fiziksel açıdan işlev kaybına yol açabilir ve bipolar bozukluk, dünya genelinde işlev kaybına neden olan hastalıklar arasında altıncı sırada yer almaktadır. Son derece ciddi seyreden ve yetişkin nüfusun yaklaşık %6’sında görülen bu bozukluğun doğru şekilde tanınması ve etkili tedaviye başlanması, hastalığa bağlı işlev kaybının ortaya çıkmasını engellemek açısından son derece önemlidir. Bipolar bozukluk, özellikle minör depresif bozuklukla karıştırılabilmekte ve bu durum hastalığın kontrolünü zorlaştırarak tanı almayı geciktirebilmektedir. Bu nedenle, hastalığı doğru şekilde tanımlayabilmek için bipolar bozukluk ne anlama gelir, nasıl tedavi edilir gibi soruların yanı sıra bipolar bozuklukta ayırıcı tanı ne anlama gelir ve minör depresyon ile arasındaki farklar nelerdir gibi önemli soruların da cevaplanması gerekmektedir
Bipolar Bozukluk Nedir?
Bipolar Bozukluk Belirtileri Nelerdir?
Bipolar Bozukluk Tanısı Nasıl Konur?
Bipolar Bozukluk Tedavisi
Bipolar Bozukluk Nedir?
Bipolar bozukluk, iki farklı dönemle karakterize edilen, ilerleyen bir uçtan diğerine değişen, iki uçlu bir ruhsal bozukluktur ve eskiden manik-depresif hastalık olarak adlandırılırdı. Kişinin duygusal durumu, coşku veya taşkınlık olarak adlandırılan manik dönemle, çöküntü olarak nitelendirilen depresif dönem arasında, iki uç arasında değişebilir. Bu dönemler arasında periyodik bir düzelme ve ardından tekrar şiddetlenme olabilir ancak hastalığa özgü dönemlerin birbiri ardına gelmesi, tanı için önemli bir kriterdir. Bir süre boyunca manik duygusal durumda olan bir hasta, daha sonra hastalığın yatışmasıyla birlikte haftalarca hatta aylarca hiçbir belirti göstermeyebilir ve tamamen normal bir ruh haline dönebilir. Ancak hastalığın yeniden alevlenmesiyle depresif dönem başlar ve kişi belirli bir süre mutsuz, karamsar, kaygılı bir duygu durumu içinde olabilir.
Yaklaşık olarak 20-25 yaş aralığında başlayan bu uzun süreli duygusal değişimler, günlük yaşamla uyum sağlamayı, iş ve akademik alanda başarıyı ve kişiler arası iletişimi düzgün bir şekilde sürdürmeyi oldukça zorlaştırır. Hastalığın ortaya çıkışı büyük ölçüde genetik faktörlere bağlıdır, ancak beyinde salgılanan bazı kimyasal bileşiklerle ilişkili nörolojik problemler de bipolar bozukluğa yol açabilir.
Bipolar Bozukluk Belirtileri Nelerdir?
Bipolar bozuklukla ilgili en belirgin belirti, hastanın sergilediği manik tablodur ve bu durum, hastalığın kesin tanısı için gerekli olan çekirdek özellik olarak kabul edilir. Manik dönem belirtileri şunlardır:
Enerji ve motor hareket düzeyinde artış
Uyku ihtiyacında belirgin azalma hatta uyku gerekliliğini inkar etme
Yaygın dikkat dağınıklığı
Özgüven düzeyinde artış ve kendini olduğundan çok daha büyük görme
Keyif veren veya riskli olan davranışlara karşı dürtüsellik artışı (Çok fazla alışveriş yapmak, aşırı hızlı araba kullanmak gibi)
Manik dönemdeki bu enerji artışı, kişinin kendini son derece verimli, aktif ve ruhsal açıdan son derece iyi hissetmesini sağlayabilir. Bu durum, kişinin tedavi ihtiyacını fark etmesini geciktirir ve dolayısıyla tanı almayı zorlaştırır. Depresif dönemde ise manik dönemin neredeyse tam tersi yaşanır ve kişiler genellikle bu dönemde depresyon şikayeti ile hekime başvurur. Minör depresyon ile manik-depresif bozukluk arasındaki farkları saptayabilmek oldukça zordur ancak hastalığın doğru şekilde tanı alması ve erken dönemde tedavi edilmesi için kritik önem taşır.
Depresif dönem belirtileri şunlardır:
Enerji düzeyinde belirgin azalma
Uyku ihtiyacında artış ve yorgun uyanma
Özgüven kaybı ve değersizlik hissi
Karamsarlık, umutsuzluk
Eskiden keyif alınan etkinliklerden keyif alamama hali
İştah düzeyinde belirgin artış veya azalma
Açıklanamayan fiziksel ağrılar
Ölüm ve intihar düşünceleri
Tüm bunlar depresyon durumunda ortaya çıkan yaygın belirtilerdir ancak bipolar bozukluk tanısı için yeterli değildir. Bipolar bozukluk tanısının doğru şekilde konulabilmesi için depresyon şikayeti ile başvuran her hasta detaylı bir şekilde değerlendirilmelidir
Bipolar Bozukluk Tanısı Nasıl Konur?
Bipolar bozukluk, kişinin yaşamının hemen her alanını etkileyen, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen ve intihar riskini büyük ölçüde artıran kronik bir ruh sağlığı bozukluğudur. Hastaların çoğu başlangıçta depresyon tanısı alır ve buna yönelik tedavi uygulanır. Ancak bu tedaviler hastalığın seyrini kötüleştirebilir ve tedaviye uyumu zorlaştırabilir. Bu nedenle özellikle depresif duygu durumu şikayetiyle başvuran kişilerin bipolar bozukluk tanısı açısından ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmesi gereklidir.
Tanı için en belirleyici kriter, manik dönemin varlığıdır. Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımına göre, manik dönem en az bir hafta süren veya hastaneye yatış gerektiren, olağanüstü ve sürekli coşkulu bir duygu durumu olarak tanımlanır. Bu tanıma uygun en az bir dönem yaşamış olmak bipolar bozukluk tanısı için yeterlidir. Manik dönemde kişi genellikle daha konuşkan olur, ancak dikkat dağınıklığı yaşadığı için konuşmalarında devamlılık göstermekte zorlanır.
Bipolar bozukluk belirtileri arasında önemli bir özellik, hastalığa ait bulguların mevsimsel olarak değişmesidir. Hastalar genellikle ilkbahar ve yaz aylarında manik dönem geçirirken kış aylarında depresif duygu durumuna sahip olabilirler. Özellikle ilkbahar mevsiminden yaz aylarına geçiş döneminde manik belirtiler artış gösterir. Bu dönem, hastalığın alevlenmesi açısından en riskli zaman olarak kabul edilir. Bipolar tanısı almış kişilerin yaklaşık %25’i ilkbaharın son günleri ile yazın başlangıcı arasında kötüleşir ve dürtüsellik, öfke patlamaları, saldırganlık ve intihar eğilimi gibi davranışlar sergileyebilir. Bipolar bozukluk tanısında, hastanın bu davranışsal özellikleri ve hastalığa ait tüm bu özellikler dikkate alınır.
Bipolar Bozukluk Tedavisi
Bipolar bozukluk tanısı alan kişilerde hastalık dönemi, genellikle ilk on yıl içinde ortalama olarak dört kez görülür. Manik dönem birkaç ay sürebilirken depresyon dönemi altı aydan daha uzun devam edebilir. Ataklar arası dönemde birçok kişi normal duygu durumuna geri döner ve günlük yaşam aktivitelerinde herhangi bir aksaklık yaşamaz. Ancak bu süreçte kişilerin, doktorları tarafından belirlenen tedaviye düzenli olarak devam etmeleri son derece önemlidir. Aksi takdirde ataklar daha sık tekrarlanarak hastalığın seyrini kötüleştirebilir.
Bipolar bozukluk tedavisi, ilaç tedavisi ile birlikte planlanan psikoterapi uygulamalarını içerir. Her iki tedavi yöntemi de tek başına yeterli değildir, bu nedenle en etkili tedavi planının, hekim ve hasta tarafından birlikte oluşturulması gerekmektedir.
Sağlıklı yaşam alışkanlıkları geliştirme, psikiyatrik hastalıkların tedavisinde son derece önemlidir. Düzenli uyku ve egzersiz alışkanlıkları, fiziksel ve zihinsel sağlığı güçlendirirken belirli rutinler oluşturmak, özellikle bu tür psikiyatrik hastalıkların seyrini iyileştirir. Bipolar bozukluk tanılı kişilerin aynı saatte uyumaları, kahvaltı, öğle ve akşam yemeği saatlerini her gün aynı zamanda yapmaları, gün içinde belirli saatlerde belirli aktiviteleri yapmaları önerilir. Ayrıca alkol ve madde kullanımından kaçınmak hem fiziksel sağlığı korumak hem de zihinsel ve ruhsal hastalıklardan korunmak için önemlidir. Özellikle psikiyatrik hastalık tanısı almış kişilerin alkol tüketimini sınırlamaları ve uyuşturucu gibi maddelerden kesinlikle uzak durmaları gerekmektedir.
"
