Makat Kaşıntısı Neden Olur? Nasıl Geçer?
Makat Kaşıntısı Neden Olur? Nasıl Geçer?
Makat kaşıntısı toplumda sık görülen ve erkeklerde daha fazla rastlanan bir problemdir. Mantarlar, bakteriler, tahrişler, bağırsak parazitleri ve psikolojik gibi birçok farklı sebebe bağlı oluşabilir. Bazen birkaç sebep bir arada olabilir. Krizler halinde gelebilen kaşıntı günlük yaşantıyı çekilmez hale getirebilir. Kişinin kafası oraya takılır ve moralini bozar. Tedavisiz kaldıkça belirtiler ilerler ve komplikasyonlar oluşabilir. Sebepleri ortadan kaldırmaya yönelik, hassas ve sabırlı bir tedavi süreci ile başarılı bir tedavi gerçekleşebilir.
Makat Kaşıntısı (Pruritus Ani) Nedir?
Makat kaşıntısı, mantar, bakteri ve virüs gibi mikrobik sebepler, kimyasal tahrişler, dışkı artıkları, bağırsak hastalıkları ve stres gibi birçok farklı sebebe bağlı oluşan makat ve çevresindeki kaşıntılı durumlara denir. Bazen kaşıntıya yanma hissi eşlik edebilir. Deri belirtileri sebeplere göre çok farklı olabilir. En sık görülen belirtiler kaşıntı ile birlikte makat etrafında kızarıklık, kepeklenme, sulanma, yanma ve deride kalınlaşmadır. Bu belirtiler zamanla popoya, cinsel organa ve kasık bölgesine yayılabilir. Toplumda %3-5 oranında görülür. Her yaş grubunda olabilir. Ancak en sık 40-60 yaş arasında rastlanır. Erkeklerde kadınlardan dört kat daha fazla görülmektedir.
Makatta Kaşıntı Neden Olur?
Tespit edilebilen ya da edilemeyen birçok farklı sebep makatta kaşıntı ve yanma yapabilir. Başlıca sebepler aşağıda belirtilmiştir,
1. Yanlış Hijyenik Yaklaşım
- Yetersiz makat temizliğine bağlı dışkı artıkları
- Aşırı temizlik
- Makatın aşırı ve sıkça alkali sabun ile yıkanması
- Tuvalet kâğıdı ile aşırı ve sertçe kurulama
2. Deri Hastalıkları
- Bazı egzama türleri
- Temas Egzaması (Kontakt Dermatit)
- Sinirsel Egzama (Nörodermatit)
- Seboreik Dermatit
- Atopik Dermatit
- Liken Ruber Planus
- Liken Skleroatrofikus
- Aşırı terleme (Hiperhidroz)
- Köpek memesi hastalığı (Hidradenitis Suppurativa)
- Kandidiyaziz
- Tinea inguinalis (En sık görülen Kasık Mantarı türü)
- Pityriasis versicolor (samyeli)
- Genital Siğil (HPV)
- Uçuk (Herpes Simpleks Tip 1)
- Genital Uçuk (Herpes Simpleks Tip 2)
- Sakral Zona (Gece Yanığı Hastalığı)
- Molluskum Kontagiozum
- Sivilce (Folikulit)
- İmpetigo
- Çıban (Fronkül)
- Şirpençe (Karbonkül)
- Yılancık Hastalığı (Erizipel)
- Sellülit
- Uyuz
- Kasık biti
- Pemphigus
- Pemphigoid
- Bazal hücreli karsinom
- Skuamöz hücreli karsinom
- Habis Melanom
- Deri lenfoması (Mikozis Fungoides)
3. Bağırsakta Yerleşen Parazitler
- Kıl Kurdu
- Bağırsak Solucanı
- Şerit (Tenya)
4. Cinsel İlişki İle Bulaşan (Veneryan) Hastalıklar
- Genital siğil (HPV)
- Frengi (Sifiliz)
- Bel soğukluğu (Gonore)
- Lenfogronuloma venereum
5. Psikolojik
- Üzüntü
- Korku
- Kaygı
- Stres
- Depresyon
6. Bazı İlaçlar
- Antibiyotikler
- Ağrı kesiciler
- Romatizma ilaçları
- Sinir ilaçları
- Tansiyon ilaçları
- Kolşisin
7. Alkollü İçecekler
8. Bazı Yiyecek ve İçecekler
- Süt, ayran, yoğurt ve peynir gibi süt ürünleri
- Baharat ve baharatlı gıdaların aşırı tüketimi
- Aşırı çay ve kahve tüketimi
- Kafeinli içecekler
- Karbonatlı içecekler
- Domates ve ketçap
- Çikolata, fındık, patlamış mısır ve acı turşuların aşırı tüketimi
9. Genel Hastalıklar
- Diyabet
- A, B ve D vitamini eksikliği
- Karaciğer Hastalıkları
- Böbrek Hastalıkları
- Mekanik Sarılık
- Çölyak Hastalığı
- Lösemi
- Obezite
- Hipertiroidi (Tiroid Bezinin çok çalışması)
- Demir Eksikliği Anemisi (Kansızlık)
- Aplastik Anemi (Kan hücrelerinin üretilememesi)
10. Kadın Hastalıkları
- Vajinit (Vajina iltihabı)
- Vulvit (Vulva iltihabı)
- Menopoz
11. Bağırsak Hastalıkları
- Kronik Kabızlık
- Kronik İshal
- İltihaplı Bağırsak Hastalığı
- Huzursuz Bağırsak Sendromu
- Bağırsak Kanseri
- Rektum Kanseri
- Rektum Polipleri
- Skuamöz Hücreli Kanser
- Habis Melanom
12. Anüs ve Çevresinin Bazı Hastalıkları
- Basur (Hemoroid)
- Makatta çatlak (Anal Fissür)
- Makat fistülü (Anal Fistül)
- Makat apsesi
- Makat kıl ve ter bezi iltihabı (Anal Kriptit)
- Makat sarkması (Rektal Prolapsus)
- Makat Kanseri
- Proktit
- Paget hastalığı
- Makat kasının fonksiyon bozukluğu ya da yaralanması
- Dışkı kaçırma
- Makatta ıslanma
- Tarlov kistleri
13. Uzun Süreli Antibiyotik Kullanımı
Normal bağırsak florasında bulunan faydalı bakterilerin azalmasına ve kandida mantarlarının artışına sebep olarak ‘Anal Kandidiyazis’ meydana gelmesiyle makat kaşıntısı oluşur.
14. Yaralanma
- Makata darbe gelmesi
- Makatta yabancı cisim olması
15. Nedeni Bilinmeyen (İdyopatik)
Bazı hastalarda sebep tespit edilemeyebilir.
Makatın Yetersiz ya da Aşırı Temizlenmesi Kaşıntıya Sebep Olur mu?
Makat bölgesinin yetersiz temizlenmesi sonucu dışkı artıklarının bu bölgede kalması kaşıntı ve yanma hissine sebep olabilir. Ancak makat kaşıntısı, yetersiz temizlenen kişilerden daha büyük oranda aşırı temizlenen kişilerde görülmektedir. Çünkü temizleyicilerin aşırı kullanımı derinin koruyucu asit-yağ mantosunun incelmesine sebep olmakta, bu durum deriyi mikrobik ve kimyasal etkenlere karşı korunaksız bırakmaktadır.
Makat Kaşıntısı Belirtileri Nelerdir?
Makat kaşıntısı yukarıda belirtilen birçok farklı sebebe bağlı oluşabildiğinden sebebe göre değişen çok farklı ve zengin klinik görünümlerle karşımıza çıkabilir. Aşağıda belirtilenlerden bir veya birkaçı bir arada görülebilir,
- Kaşıntı
- Yanma
- Ağrı
- Karıncalanma
- Kızarıklık (Eritem)
- Morumsu kızarıklık (Livid Eritem)
- Egzamatöz plaklar
- Kalınlaşma (Likenifikasyon)
- Kepeklenme
- İçi su dolu kabarcıklar (Vezikül veya Bül)
- İrinli görünüm (Püstül veya Apse)
- Akıntı
- Sızıntı
- Kabuklanma
- Deri kuruluğu
Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Makat kaşıntısı ya da yanma hissi ve buna sebep olan durumlar tedavi edilmezse hastalık ilerler ve makat bölgesinde çok ciddi enfeksiyonlar oluşabilir. Önce anüs ve çevresinde (pelvik bölgede) iltihaplanma oluşur, mikroplar buradan bütün vücuda yayılarak Sepsis denilen ve hastanın yaşamını tehdit eden kan dolaşımının mikroplandığı yaygın enfeksiyon oluşabilir.
Makatta Kaşıntı ve Yanmayı Azaltmak İçin Tavsiyeler Nelerdir?
Hastaya yapılması gereken tavsiyeler derinin koruyucu tabakası olan asit yağ mantosunun incelmesine ve derinin hastalıklara açık hale gelmesine sebep olan her türlü mekanik, tahriş edici ve alerjik etkilerden korumaya yönelik önlemleri içermektedir. Bu amaçla aşağıdakiler tavsiye edilebilir,
- Doğal malzemeden üretilmiş, sıkmayan iç çamaşırı ve elbiseler giyilmeli
- Makat bölgesi darbelerden korunmalı
- Terlemeyi ve tahrişi azaltmak için otururken makat bölgesinin altına yumuşak bir yastık koyulmalı
- Ter birikimini ve tahrişini önlemek için spordan sonra duş almalı
- Yaygın kullanılan tuvalet kağıtları sert ve renkli olabildiği için bunların kullanımı sakıncalıdır. Kaşınan bölgeye sertçe sürtülen tuvalet kâğıdı kaşıntıyı daha da arttırır.
- Normal sabunlar alkali oldukları için kullanılmamalıdır. Ancak bazı mikrobik sebepli kaşıntılarda kısa süreli ve günde en fazla ikiyi geçmemek kaydıyla esas tedaviye destek amaçlı asidik sabunlar dermatoloji hekimi tarafından tavsiye edilebilir. Bunların dahi hekimin tavsiye ettiği süre ve doz dışında kullanılmaması gerekir.
- Makat bölgesine normal sabun kullanılmaması gerektiği gibi duş jeli, şampuan, tuvalet kâğıdı ve ıslak mendil de kullanılmamalı
- Makat bölgesinde parfüm ve deodorant kullanımından kaçınılmalı
- Makat bölgesine hekim reçetesi dışında komşu veya arkadaş tavsiyesi ile rastgele krem, pomat vb. sürülmemeli
- Makat kaşıntısına sebep olan yukarıda bahsedilen yiyecek ve içeceklerden kaçınılmalı
- Yüksek lifli ve doğal gıdalar ile beslenilmelidir. Hazır ve rafine gıdalardan uzak durulmalıdır. Böylece kabızlık ya da ishal olunması önlenerek rahat dışkılama sağlanır ve makat kaşıntısı azalır.
- Makat bölgesi ılık ve temiz bir su ile sabah-akşam yıkanmalı böylece dışkı ve ter artıklarından temizlenmelidir. Ardından temiz bir havlu, pamuklu bez ya da nemli ve kaliteli bir tuvalet kâğıdı ile nazikçe ve çok bastırmadan kurulanmalıdır. Bu mümkün değilse kurulama ılık ayarda kurutma makinası ile de yapılabilir.
- Bazı hastalarda günde iki kez ılık suyun içine dörtte bir oranında natürel sirke konulması ve bununla 5-10 dakika oturma banyosu yapılması rahatlatır. Ya da sirkeli suya emdirilen pamuklu bez makat bölgesine 1 saat süre ile uygulanırsa bu da rahatlık sağlar. Oturma banyosu sonrası bölge ılık su ile durulanmalı ve nazikçe kurulanmalıdır.
- Hekim tavsiyesi dışında kesinlikle hiçbir ilaç ya da bitki kullanılmamalıdır.
Makat Kaşıntısı Tedavisi Nasıldır?
Makat kaşıntısını çok farklı sebepler oluşturabildiği için tedaviler de sebeplere yönelik olmak durumundadır. Genel bir bakışla aşağıdaki şekilde özetlenebilir,
Dermatolojik Hastalıklar: Deri ile ilgili hastalıkların takip ve tedavileri dermatoloji hekimlerince yapılmaktadır. Makat bölgesinde kaşıntıya yol açabilen egzama, sedef hastalığı, liken ve ilaç alerjileri gibi durumların yanı sıra çok sayıda mikrobik hastalık olabilir. Bunların her birinin kendine özgü tedavileri mevcuttur. Tedavi süresi genellikle 2-6 haftadır. Nadiren birkaç ayı bulan durumlar da olabilir. Bu hastalıkların bir kısmının tedavisi ile ilgili ayrıntılı bilgi için aşağıda belirtilen yazılarıma göz atabilirsiniz,
- Cilt Mantarı
- Kasık Mantarları
- Genital Siğil (HPV)
- Molluskum Kontagiozum
- Uçuk (Herpes Simplex Tip 1)
- Egzama
- Kontakt Dermatit (Temas Egzaması)
- Sedef Hastalığı (Psoriasis)
- Çıban (Fronkül)
- Köpek Memesi Hastalığı (Hidradenitis Suppurativa)
- Uyuz
- İsilik
Makat kaşıntısına sebep olabilecek dermatolojik hastalıkların tedavileri ile ilgili bazı örnekler verecek olursak,
- Derinin mantar hastalıkları için çeşitli kremler ve tabletler
- Derinin viral hastalıkları için tablet, krem, solüsyon ve radyofrekans tedavisi, kriyoterapi gibi müdahaleli yöntemler
- Derinin bakteriyel hastalıkları için antibiyotikli haplar, kremler, solüsyonlar, pansumanlar
- Derinin paraziter hastalıkları için çeşitli losyon, krem ve pomatlar
- Bağırsak parazitleri için çeşitli tabletler ve şuruplar
- Derinin habis hastalıkları için çeşitli ilaçlar, cerrahi tedavi ve kriyoterapi
- Kaşıntıyı ve egzamayı gidermek için çeşitli antihistaminik haplar ya da hafif steroidli kremler
Genel Hastalıklar: Diyabet, hipertiroidi, anemi, karaciğer hastalığı, böbrek hastalığı gibi dahili problemler dahiliye hekimlerince yönetilir ve takibi yapılır.
Obezite: Aşırı kilo varsa mutlaka hekim kontrolünde verilmelidir.
Bağırsak Hastalıkları: Genel Cerrahi hekimleri bağırsakların ve anüsün cerrahi tedavilerini uygular. Bağırsak hastalıklarının takip ve tedavileri ise Genel Cerrahi ve Dahiliye (Gastroentroloji) hekimlerince yapılır.
Cerrahi Tedavi: Nadiren gerekebilir. Basur (hemoroid), makat çatlağı ve makat fistülü gibi anüs bölgesinin ameliyat gerektiren durumları Genel Cerrahi hekimlerince tedavi edilir.
Özetleyecek olursak, makat kaşıntısı bazen dahili ya da cerrahi problemlere bağlı oluşabilmekle beraber sebeplerin büyük bir bölümü deri ile ilgili problemlerdir. Tedavide öncelikli olarak hastalığa neden olan esas problem ortadan kaldırılmaya çalışılır. Beraberinde belirtileri gidermeye ve hastayı rahatlatmaya yönelik tedavi yürütülür. Makat kaşıntısı, hastaların büyük bir bölümünde başarı ile tedavi edilebilen bir problemdir.
"
