Spontan İntrakranial Hipotansiyon Tedavisi - Prof. Dr. Dilek Necioğlu Örken
SPONTAN İNTRAKRANİAL HİPOTANSİYON
Spontan intrakranial hipotansiyon baş ağrısının nadir nedenlerinden biridir. Pozisyonla ortaya çıkan baş ağrısı ve beyin omurilik sıvısı (BOS) basıncında düşüklük ile seyreder. Beyin omurilik sıvısı, beyni ve omuriliği çevreleyen renksiz bir sıvıdır. Beynin ventrikül adı verilen su boşluklarında sürekli olarak üretilir ve emilir. Bu sıvı beyni ve omuriliği çevreleyerek bir amortisör görevi görür. Aynı zamanda beyne besin sağlamak ve atıkları beyinden uzaklaştırmak için bir araçtır. Beyin omurilik sıvısının hacmi azaldığında normalde sıvı içinde yüzen beyin kafatası içinde sarkar. Bu da baş ağrısına ve diğer nörolojik belirtilere neden olur.
Spontan İntrakranial Hipotansiyon Ne Sıklıkla Görülür?
Fotoğraf: Dilek Necioğlu Örken
Spontan intrakranial hipotansiyonun yılda görülme sıklığı 5/100 000 kişidir. Genellikle genç ve orta yaşta sıktır ve kadınlarda daha fazla görülür. Altında bir neden olmadığında spontan intrakranial hipotansiyon olarak adlandırılır. Önemsiz travma sonucunda dural kesede yırtık ve BOS kaçağı nedeniyle olduğu düşünülür. Sekonder olduğunda ise bağ dokusu hastalıkları ve tıbbi girişimlere bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Spontan İntrakranial Hipotansiyon Belirtileri Nelerdir?
Ana belirtisi ortostatik dediğimiz, ayağa kalkmakla artan, yatmakla geçen baş ağrısıdır. Ağrı aynı zamanda öksürmek, gülmek ve Valsalva manevrası ile de artar. Ağrı kesicilere dirençlidir. Ayrıca bulantı, kusma, kulak çınlaması, işitmede etkilenme, ateş, çift görme, kafa çifti sinirlerinde felç, sırt ve boyun ağrısı da görülebilir.
Sekonder İntrakranial Hipotansiyon Nedenleri Nelerdir?
Marfan ve Ehlers-Danlos sendromu gibi bağ dokusu hastalıklarında görülebilir. Ayrıca kranial ya da spinal cerrahi, lomber ponksiyon, spinal anestezi, ventrikülo-peritoneal şant ve kraniospinal travma nedeni ile dura mater zedelenmesi sonucunda da olabilir.
İntrakranial Hipotansiyon Tanısı Nasıl Konur?
Tipik klinik bulguların yanı sıra beyin MRG’de çepeçevre meningeal kontrastlanma görülebilr. Ayrıca kafatasının içindeki daha düşük basınç nedeniyle beyin, kafatası tabanına doğru hatta kısmen dışarı sarkabilir (Bu sarkma Chiari malformasyonu olarak bilinen yapısal bir soruna benzeyebilir). Bazen de bu bulguların hiç biri görülmeyebilir.
Ayırıcı Tanıda Hangi Hastalıklar Olabilir?
Spontan intrakraniyal hipotansiyona benzer şekilde ortaya çıkan birkaç durum vardır. Postural taşikardi sendromu ortostatik bir baş ağrısı olarak ortaya çıkabilir. Ancak bu gibi durumlarda, ilişkili BOS sızıntısı yoktur. BOS şantlarının aşırı drenajı, spontan intrakraniyal hipotansiyona benzer bir klinik tablo olarak da ortaya çıkabilir. Bazen de ateş, baş ağrısı ve meninkslerin iritasyonu ile menenjit ile karışabilir.
İntrakranial Hipotansiyon Nasıl Tedavi Edilir?
Yeni başlayan hafif orta baş ağrısında konservatif tedaviler denenebilir. Konservatif tedavide yer alan stratejiler BOS sızıntısını azaltmayı amaçlar. Sıkı yatak istirahati ve dik oturmaktan kaçınma, ağızdan ya da damardan bol sıvı ve kafein alımı ile BOS hacminin geri kazanılması baş ağrısını hafifletebilir. Eğer bu strateji ile düzelme olmaz ise epidural kan yaması yapılabilir. Eğer bu yöntemlerle de düzelme olmazsa bazen cerrahi onarım gerekebilir.
Kaynak:
Michali-Stolarska ve ark. Diagnostic Imaging and Clinical Features of Intracranial Hypotension – Review of Literature. Pol J Radiol 2017
Liauat MH, Jain S. Spontaneous Intrakranial Hypotension. StatPearls 2022
