SENKOP

Senkop, beyin kanlanmasının bozulmasına bağlı olarak bilincin ani ve geçici olarak kaybıdır. Düzelme hızlı ve tamdır. Yani bayılan bir kişi hemen daima tedavi görmeden düzelir. Ancak bayılma sırasında travmatik yaralanmalar yaşanabilir ve tekrarlayan ataklar korkutucu olabilir. Bu nedenle bayılmanın nedenini saptamak, önlemek ve tedavi etmek için önemlidir. Bayılmanın kan şekeri düşüklüğü, hiperventilasyon, düşme ya da epileptik nöbet geçirme gibi başka nedenleri de vardır. Bunlar senkop değildir ancak saptanmaları tedavi açısından önemlidir.

Fotoğraf: Dilek Necioğlu Örken

Senkop Ne Sıklıkla Görülür?

Senkop toplumda şaşırtıcı bir şekilde sık görülür. Prevalansı %22’dir. İnsanların yaklaşık üçte biri hayatlarının bir döneminde bir kez senkop atağı geçirirler. Bazı senkopların altında önemli problemler varken, bazıları önemli değildir.

Senkop Nedenleri Nelerdir?

1. Vazovagal senkop en sık görülen senkoptur. Tipik olarak duruma bağlıdır (ör: gece tuvalette, sıcakta, çok kalabalık ortamda). Belirli bazı tetikleyicileri vardır (ör: uzun ayakta durmak, duygusal travma, ağrı, öksürük, yutkunmak, işemek, kan görmek). Bazen vazovagal senkop açık bir neden olmadan da olabilir.

Kalp hızı bayılma anında çok yavaşlar, toplar damarlar genişler ve kan özellikle bacaklarda ve bağırsaklarda göllenir, bunun sonucu olarak kalbe kan dönüşü azalır ve tansiyon düşer. Bu da beyne giden kanın azalmasına neden olur.

Vazovagal senkop genellikle iyi huyludur. Çoğu vakada bayılacağımızı anlamamıza neden olan uyarıcı belirtiler vardır. Bu belirtiler sersemlik, sıcak ya da soğuk hissi, bulanık, çift, soluk ya da tünel gibi görme, işitme bozulması ve terlemedir. Ancak provokasyon ya da uyarıcı belirtiler olmadan bayılma ya da yaşlı bir kişinin ilk kez bayılması daha ciddi kalp hastalıklarını düşündürür.

2. Kalp ritim problemleri kalp atım hızı ya da ritminde meydana gelen problemler bayılmaya neden olur. Bu bozukluklara aritmi diyoruz. Sinüs bradikardisi, kalp bloğu, ventriküler taşikardi, supraventriküler taşikardi gibi çok çeşitli aritmiler senkopa neden olabilir.

3. Ortostatik hipotansiyon kişinin ayağa kalkması ile tansiyon düşüklüğü yaşamasıdır. Ortostatik hipotansiyon nedenleri kan ve sıvı kaybı, bazı ilaçlar, bazı sinir sistemi hastalıkları ve alkoldür.

4. Diğer nedenler ise nefes tutmaya bağlı senkop, bazı zehirlenmeler, kan şekeri düşmesi, postural taşikardi sendromu, kalp krizi, kalp tümörü ya da akciğer damarlarında pıhtı olmasıdır.

Senkop Kliniği Nasıldır?

Bayılmanın 3 fazı vardır,

1. Prodrom
2. Bilinç kaybı
3. Düzelme

Prodrom vazovagal senkopta 1-5 dakika sürer ve baş dönmesi , bulantı, terleme, göz kararması görülür. Bilinç kaybı genellikle 1 dakikadan kısa sürelidir ve yüzde solma, terleme, soğuk bir cilt eşlik eder. Gözler açıktır ya da yukarı dönmüştür ve bazen kollar bacaklarda sertleşme ve atmalar olabilir. İdrar kaçırma ve kendini yaralama nadirdir ve dilin kenarını ısırma ise çok çok nadir görülür. Düzelme hızlıdır ve bayılma sonrası kafa karışıklığı saniyeler içerisinde düzelir.

Senkop Ayırıcı Tanısında Hangi Hastalıklar Yer Alır?

Ayırıcı tanıda önce bayılmaya neden olan diğer hastalıklar dışlanmalıdır. Bunun için hastalık öyküsü, fizik muayene ve kalp incelemeleri yararlıdır. Kalp incelemeleri arasında EKG, 24-48 saat kalp ritmini takip eden Holter, ekokardiografi, tilt-table testi sayılabilir. Ayrıca epilepsi, baziler migren ve narkolepsi gibi bazı nörolojik hastalıklar da ayırıcı tanıda yer alır.

Senkop Nasıl Tedavi Edilir?

Vazovagal senkopta tedavi genellikle tetikleyicilerden kaçınmak ve potansiyel riski azaltmaktır. Örneğin kan verirken bayılıyorsanız yatarak kan aldırmalısınız. Ya da bir aktivite sırasında bayılacağınızı hissederseniz hemen yere uzanmlı ve bacaklarınızı havaya kaldırmalısınız. Ya da karşı basınç manevraları (kolları germek, bacakları çapraz yapıp sıkıştırmak gibi) vazovagal senkopu engelleyebilir ya da size uzanana kadar vakit kazandırabilir.

Kalp ritim bozukluğu saptanan kişiler uygun yöntemlerle tedavi edilir. Bu tedavi yöntemleri aritmi ilaçları, kalp pili, ya da implante edilen defibrilatörler olabilir.

Ortostatik hipotansiyon saptandıysa elastik kompresyon çorabı giyilebilir, bacaklar ayağa kalkmadan önce sıkıştırılabilir ya da kademeli kalkılır.

Senkop Tehlikeli Midir?

Birçok vakada senkop tehlikeli değildir. Ancak bayılınca düşüp bir yerinizi incitirseniz tehlikeli olabilir. Ayrıca araba kullanırken bayılmak da tehlikeli olabilir. Bayıldıysanız mutlaka doktora başvurmalısınız. Çünkü bazı senkopların altında tedavi edilebilir ciddi nedenler olabilir. Doktorunuza öyküde bazı bilgileri vermeniz yararlı olur. Bayılmadan önce ne yapıyordunuz, bayılmadan önce ne hissettiniz, ne kadar baygın kaldınız, ayıldığınızda tamamen normale döndünüz mü, daha önce hiç bayıldınız mı ve hangi ilaçları kullanıyorsunuz. Eğer bayılmanızı gören biri varsa muayeneye onunla birlikte gitmeniz de yararlı olacaktır.

KAYNAKLAR:
Benditt D. Syncope. Up To Date Mar 21, 2019
Smith P.E.M. Fainting painting. Practical Neurology, 2005, 5, 366–369.

"

Download books «Senkop Tedavisi - Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Dilek Necioğlu Örken | İstanbul» fb2